Geschiedenis spoorwegen in en om Roosendaal

Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.

Bergen op Zoom - Tholen (2)

Dit verslag is bedoeld om in woord en beeld enig inzicht te geven, hoe en waar de tram van de Stoomtramweg-Maatschappij Antwerpen - Bergen op Zoom - Tholen (ABT) reed op weg van Bergen op Zoom naar Tholen.

01. Gezicht in de Steenbergsestraat in zuidelijke richting. Het tracé van de ABT lag aan de westzijde van de straat. Foto uit circa 1930.

02. Na het slechten van de vestingwallen in de jaren 1870-1880 ontstond aan de noordzijde van de Steenbergsestraat volop ruimte voor de bouw van woningen, scholen en zelfs een Artilleriekazerne. De kop van de oude Steenbergsestraat kreeg in de jaren negentig een imponerende toegang tot de oude stad. Niemand minder dan burgemeester Hulshof was de eerste bewoner van het pand, rechts in beeld. Hoewel dat niet is te zien, reed de ABT met haar trams kort langs het pand rechts op de foto, om vervolgens naar het midden van de zeer ruim aangelegde 'Avenue Prinses Wilhelmina' naar Halsteren en Tholen af te buigen. Foto uit circa 1930.

03. Nogmaals het einde van de Steenbergsestraat met de twee beeldbepalende panden uit circa 1895 als afsluiting van de vroegere bebouwde kom. Foto uit Google Earth, bewerking Marius Broos, circa 2020.

04. In aansluiting op de Steenbergsestraat werd de aloude 'Straatweg naar Tholen' in 1889 omgedoopt in 'Avenue Princes Wilhelmina'. De vroegere straat kreeg vervolgens een gigantische metamorfose met aan weerszijden royale burgermanswoningen en villa's. De ansichtkaart dateert uit de jaren 1904-1912. Juist in die jaren stond er (links) op de hoek van de 'Avenue Princes Wilhelmina' en de Noordingel een houten wachthuisje voor de reizigers van de ABT.

05. Een beeld in noordoostelijke richting vanaf het huis op de hoek van de Westersingel en de Steenbergsestraat laat anno 1895 het eerste complex woningen aan de oostzijde van de 'Avenue Princes Wilhelmina' zien. In de middenberm van de weg lag het tracé van de ABT in de richting Halsteren.

06. De ABT liet in 1904, na de bouw van de royale burgermanswoningen en villa's, voor haar reizigers naar Bergen op Zoom (stad en/of station) of Halsteren en Tholen, een fraai wachthuisje bouwen. Het gebouwtje is ook te zien op de vorige ansichtkaart. De tramweg lag links in het grasveld tussen de bomen in de middenberm van de straat. Zo'n royaal eigen tracé was in West-Brabant nergens anders te zien. De ansichtkaart dateert uit de jaren 1904-1912.

Het wachthuisje stond er slechts acht jaar. Na klachten van omwonenden over het feit dat het huisje 'meestentijds gebruikt wordt voor het plegen van onzedelijke handelingen, in ieder geval anders dan waarvoor het bedoeld is', wees de gemeenteraad het verzoek van de ABT tot handhaving van het wachthuis af en werd het in 1912 verwijderd.

07 en 08. Overigens is het pand op de hoek van de Noordersingel en 'Avenue Princes Wilhelmina' nog steeds in authentieke staat aanwezig, dit in tegenstelling tot verschillende panden verderop in het rijtje. In plaats van reizigers staan er anno 2022 fietsen te wachten...!

09. Een beeld van de panden aan de oostzijde van de 'Avenue Princes Wilhelmina'. Links staat het bordje met de tekst: 'Verboden op de spoor- (of tram-)weg te lopen' en dat zou er nog lang blijven staan. Links staat de Artilleriekazerne (later 'Wilhelminakazerne'). Ansichtkaart uit circa 1912.

10. Een beeld van de panden aan beide zijden van de 'Avenue Princes Wilhelmina', links de Artilleriekazerne (later 'Wilhelmina-kazerne'). Ansichtkaart uit circa 1900.

11. Nogmaals een beeld van de panden aan de oostzijde van de 'Avenue Princes Wilhelmina'. Of het gras goed wilde groeien tussen de bomen, is een vraag. Of het verzoek 'Verboden op het gras te loopen' echt hielp, dat viel te betwijfelen. Ansichtkaart uit circa 1925.

12. Nogmaals een beeld van de panden aan de oostzijde van de 'Avenue Princes Wilhelmina'. In het midden staat het bordje met de tekst: 'Verboden op de spoor- (of tram-)weg te lopen'. Links rijst de Artilleriekazerne (later 'Wilhelminakazerne') op. Ansichtkaart uit circa 1925.

13. Een honderdtal meters in noordelijke richting en terugkijkend in de richting van de stad, staan links de fraaie burgermans-woningen en rechts in het grasveld tussen de bomen ligt de tramweg voor de ABT. Op de achtergrond staat de fraaie bebouwing langs de Noordsingel (links) en Westersingel (rechts) en ertussen ligt de Steenbergsestraat. Links van het midden rijst de toren van de Sint Gertrudis-kerk ('Peperbus') op, nog juist tussen de huizen. Het wachthuisje voor de tramreizigers was er bij het maken van deze foto nog niet. Ansichtkaart uit circa 1902.

14. Iets verderop in noordelijke richting en anno 1895 terugkijkend in de richting van de stad, is de 'Avenue Princes Wilhelmina' nog bijna onbebouwd.

15. Een kwart eeuw later, op ongeveer dezelfde plaats als in 1895 en ter hoogte van het latere Bolwerk Noord en Bolwerk Zuid kijkend naar de stad, staan links de fraaie woningen en rechts in het grasveld tussen de bomen ligt de tramweg voor de ABT. Nog steeds staat er een bordje met de tekst: 'Verboden op de spoor- (of tram-)weg te lopen'. Ansichtkaart uit circa 1925.

DE WILHELMINAKAZERNE

16. Het in 1899 tot stand gekomen imposante kazernegebouw van de Veldartillerie (later omgedoopt in 'Wilhelminakazerne') stond aan de westzijde van de 'Avenue Princes Wilhelmina', pal tegenover de vrijstaande villa in het midden op de vorige ansichtkaart. De trams van de ABT gaven dienstplichtige militairen misschien wel een rechtstreekse verbinding met het spoorwegstation, maar of de dienstregeling was afgestemd op die van de trein, dat lijkt erg onwaarschijnlijk. In die tijd kon je met lopen soms heel wat sneller op de plaats van bestemming zijn. Gezicht vanuit het zuidoosten op het kazernegebouw, circa 1905.

17. Er zijn heel wat ansichtkaarten gemaakt van de 'Wilhelminakazerne' met de tramweg voor de deur. Gezicht vanuit het zuidoosten op het kazernegebouw, circa 1905.

18. Er zijn heel wat ansichtkaarten gemaakt van de 'Wilhelminakazerne' met de tramweg voor de deur. Gezicht vanuit het zuidoosten op het kazernegebouw, circa 1910.

19. Er zijn heel wat ansichtkaarten gemaakt van de 'Wilhelminakazerne' met de tramweg in beeld en het bordje 'Verboden op de spoor- (of tram-)weg te lopen'. Gezicht vanuit het zuidoosten op het kazernegebouw, circa 1910.

20. Er zijn heel wat ansichtkaarten gemaakt van de 'Wilhelminakazerne' met de tramweg in beeld en het bordje 'Verboden op de spoor- (of tram-)weg te lopen.' Gezicht vanuit het zuidoosten op het kazernegebouw, circa 1910.

21. Er zijn heel wat ansichtkaarten gemaakt van de 'Wilhelminakazerne' met de tramweg in beeld (links). Gezicht vanuit het noord-oosten op het kazernegebouw. Ansichtkaart uit circa 1925.

22. Er zijn heel wat foto's en ansichtkaarten gemaakt van de 'Wilhelminakazerne' met de tramweg in beeld (midden). Gezicht vanuit het oosten op het kazernegebouw. Foto uit circa 1910.

DE RIJKS HBS

23. Het gebouw van de Rijks HBS in Bergen op Zoom stond (en staat) op de hoek van de 'Avenue Princes Wilhelmina' en de toen-malige Ooster-Boulevard (nu Bolwerk-Noord en Bolwerk-Zuid). Het complex in zijn oorspronkelijke vorm dateert uit 1885. Vaag is tussen de graspollen het tramspoor te zien. Foto uit circa 1895-1905.

24. In dit beeld is duidelijk te zien dat er bij de Rijks HBS ooit ook twee sporen hebben gelegen. Voor de normale dienst was dit niet noodzakelijk, zodat het hier vermoedelijk ging om een langdurig zandtransport voor de uitbreiding van de stad in de jaren rond 1905. Zo werd de normale dienstregeling voor de reizigerstrams zo weinig mogelijk gehinderd. Ansichtkaart uit circa 1905-1910.

25. Het gebouw van de Rijks HBS in Bergen op Zoom stond ( en staat) op de hoek van de 'Avenue Princes Wilhelmina' en de toen-malige Ooster-Boulevard (nu Bolwerk-Noord en Bolwerk-Zuid). De school werd later uitgebreid met een bijpassend deel. Juist voor de fietser uiterst rechts ligt de tramweg met een wijde boog om de in 1922 geplaatste fontein. De foto is gemaakt kort na de bouw van de fontein.

26. Het gebouw van de Rijks HBS in Bergen op Zoom stond (en staat) op de hoek van de 'Avenue Princes Wilhelmina' en de toen-malige Ooster-Boulevard (nu Bolwerk-Noord en Bolwerk-Zuid). Het complex dateert uit 1885. Op de voorgrond (juist links buiten beeld) ligt de tramweg met een boog om de in 1922 geplaatste fontein. De fotograaf kijkt in de richting van de Ooster-Boulevard. Op de voorgrond (juist links buiten beeld) ligt de tramweg met een boog om de in 1922 geplaatste fontein. Ansichtkaart uit 1925.

27. Nogmaals een beeld van de fontein, zij het nauwelijks zichtbaar (iets rechts van het midden), vandaar een inzet links. Rechts staat de Rijks HBS achter het geboomte. Op de voorgrond ligt de tramweg met een boog om de in 1922 geplaatste fontein, op de kruising met de Wester- en Oosterboulevard. Ansichtkaart uit 1925.

28. Het vroegere hoofdgebouw van de Rijks HBS in Bergen op Zoom in de huidige toestand, vrijgemaakt van alle wegmeubilair en andere ongerechtigheden in onze tijd op en in het gebouw of de omgeving. De foto is op 21 juni 2022 gemaakt. De latere aanbouw gebeurde destijds in dezelfde stijl uit respect voor de architect van het eerste bouwdeel.

DE NIJVERHEIDSSCHOOL

29. Een honderdtal meters verder in noordelijke richting stond tot enkele decennia geleden op de hoek van de Zuidzijde Zoom (links) en de 'Avenue Princes Wilhelmina' (rechts) de ambachtsschool (eigenlijk 'NIjverheidsschool'). Op de voorgrond ligt de tramweg in de richtingen Halsteren en Tholen (naar links). Foto uit circa 1930.

30. Een honderdtal meters verder in noordelijke richting stond tot enkele decennia geleden op de hoek van de Zuidzijde Zoom (links) en de 'Avenue Princes Wilhelmina' (rechts) de ambachtsschool (eigenlijk 'NIjverheidsschool'). Kijkend vanuit het noorden lag op de voorgrond een combinatie van een 'spoorweg' (raccordement SS, later NS, vanaf het spoorwegstation naar de 'N.V. Suikerfabriek vh Van der Linden & Co', later 'N.V. Centrale Potaschraffinaderij', met een breedte 1435 mm) en een 'tramweg' (ABT, omleiding buiten stadsbebouwing, in het geval deze ontoegankelijk was, met een breedte van 1067 mm). Dat betekende drie railstaven, waarvan er één in gezamenlijk gebruik was. Op het bord staat: 'Het wielrijden op de trottoirs in deze gemeente is verboden'. Ansichtkaart uit circa 1910.

31. Nogmaals de ambachtsschool met de situatie van het 'drie-rail'-raccordementsspoor, kijkend vanuit het noorden. Op het bord staat: 'Het wielrijden op de trottoirs in deze gemeente is verboden'. Ansichtkaart uit circa 1910.

32. Rond 1910 kreeg de ambachtsschool aan de kant van de Zuidzijde Zoom een fraaie dienstwoning voor de directeur. Ofschoon dat niet op deze en vorige ansichtkaarten is te zien, stond dit huis vrij van het schoolgebouw. Staand aan de oostzijde van de middenberm en kijkend in de richting van de stad, ziet de fotograaf op de voorgrond het 'drie-rail'- raccordementspoor naar en van de 'N.V. Suikerfabriek v/h Van der Linden & Co' , later 'N.V. Centrale Potaschraffinaderij'. Vanaf 1901 tot in 1933 lag het spoor naar en van de fabriek, zoals op de ansichtkaart. Rechts in de middenberm (met het bord 'Rijwielpad') ligt de tramweg van de ABT tussen Bergen op Zoom (stad) en Halsteren/Tholen. Ansichtkaart uit circa 1912.

33. Voor het maken van deze ansichtkaart stond de fotograaf iets meer naar het noorden en was het 'drie-rail'-raccordementsspoor naar en van de 'N.V. Suikerfabriek vh Van der Linden & Co', later 'N.V. Centrale Potaschraffinaderij', nauwelijks te onderscheiden, vandaar dat dit hierop alsnog in een witte lijn is aangestipt. De fotograaf kon vanaf deze plek zowel dit spoor naar en van de haven als dat van de tramweg van de ABT (zowel vanuit de stad als via de Zuidzijde Zoom) naar en van Halsteren goed in beeld brengen. Ansichtkaart uit circa 1910.

34. Nogmaals een beeld van de ligging van de sporen bij de ambachtsschool. De fotograaf kon vanaf deze plek zowel het 'drie-rail'- raccordementspoor naar en van de haven als dat van de tramweg van de ABT (zowel vanuit de stad als via de Zuidzijde Zoom) naar en van Halsteren goed in beeld brengen. Ansichtkaart uit circa 1912.

35. Sporenligging van de SS en de ABT in de jaren 1901-1933 en 1933-1937. Uit de jaren 1933-1937 zijn echter geen foto's van dit punt bekend. Tekening Marius Broos, Roosendaal.

OP NAAR HALSTEREN

36. De fotograaf staat in de jaren twintig aan het begin van de Halsterseweg. 'Villa Nova', bewoond door Hubertus Goossens, staat links in beeld en het huis rechts op de hoek ligt aan de 'Noordzijde Zoom'. De ligging van de tramweg is deels verduidelijkt met een witte lijn van rechts tussen de bomen naar de westzijde van de Halsterseweg. Rechts aan de Noordzijde Zoom staat een fraai pand met vier herenwoningen. Ansichtkaart uit circa 1920.

37. De fotograaf staat in de jaren twintig nogmaals aan het begin van de Halsterseweg. 'Villa Nova', bewoond door Hubertus Goos-sens, staat links in beeld en het huis rechts op de hoek kigt aan de 'Noordzijde Zoom'. De tramweg is verduidelijkt met twee witte lijnen vant rechts tussen de bomen naar de westzijde van de Halsterseweg. Ansichtkaart uit circa 1920.

38. Het begin van de Halsterseweg is nog steeds goed intact gebleven. Alleen 'Villa Nova' (links) moest plaatsmaken voor een bedrijf. Rechts staat nog steeds het viertal herenwoningen, zoals op een vorige en een volgende afbeelding is te zien. Links voorbij de hoek staan aan de Halsterseweg drie huizen met een fraaie uitbouw aan de straatzijde. In een zwarte lijn is de ligging van de vroegere tramweg aangeduid. Rechts buiten beeld liggen de Noordzijde en de Zuidzijde Zoom. Foto Ben Steffen, juli 1976 en mei 1980.

39. Het fraaie pand met vier herenwoningen aan de 'Noordzijde Zoom'. Foto uit circa 1920.

40. Voorbij de ambachtsschool (toen 'Nijverheidsschool') stond je rond 1900 aan de rand van de bebouwde kom van Bergen op Zoom. Vanaf dit punt heette het de Halsterseweg en was je in het buitengebied, zelfs al in de gemeente Halsteren. Al gauw kwam ook hier een stedelijke bebouwing. Ten noordwesten van het kruispunt 'Noordzijde Zoom' en 'Avenue Princes Wilhelmina' staat 'Villa Nova', bewoond door Hubertus Goossens. Iets verderop ligt een rijtje burgermanswoningen, later Halsterseweg 308 t/m 316 (even). De ABT reed vanuit de midden-berm in de 'Avenue Princes Wilhelmina' naar de westzijde van de Halsterseweg. Het huis rechts staat op de hoek met de 'Noordzijde Zoom'. Daarnaast staan twee (later drie) huizen met een fraaie uitbouw aan de straatzijde (zie eerdere foto vanuit een hoog standpunt). Ansichtkaart uit circa 1920.

41. De fotograaf staat in de jaren twintig nogmaals aan het begin van de Halsterseweg. 'Villa Nova' staat uiterst links in beeld en het huis rechts op de hoek met de 'Noordzijde Zoom'. Daarnaast staan twee (later drie) huizen met een fraaie uitbouw aan de straatzijde. Ansichtkaart uit circa 1920.

42. De fotograaf staat in de jaren twintig nogmaals aan het begin van de Halsterseweg. 'Villa Nova' staat uiterst links in beeld en het huis rechts op de hoek met de 'Noordzijde Zoom'. Daarnaast staan twee (later drie) huizen met een fraaie uitbouw aan de straatzijde. Ansichtkaart uit circa 1925.

43. Het begin van de Halsterseweg was kennelijk in trek bij de fotografen om ansichtkaarten te maken. 'Villa Nova' staat links in beeld. Ansichtkaart uit circa 1930.

44. Nogmaals het begin van de Halsterseweg. 'Villa Nova', bewoond door Hubertus Goossens, staat links in beeld. Het huizenblok rechts is inmiddels voorzien van een geschilderde reclame. Ansichtkaart uit circa 1935.

45. Nogmaals het begin van de Halsterseweg. 'Villa Nova', bewoond door Hubertus Goossens, is voorzover bekend, slechts éénmaal goed in beeld gebracht. Ansichtkaarten uit circa 1920 en 1935.

46. Op voorgaande ansichtkaarten keek je in de verte steeds aan tegen de zuidgevel van het rijtje huizen aan de Halsterseweg 308-316 (even). Terugkijkend in de richting Bergen op Zoom zag de fotograaf links in de verte 'Villa Nova' en de tramweg van de ABT rechts. Overigens zijn deze vijf burgermanswoningen nog altijd intact, dit in tegenstelling tot 'Villa Nova' dat moest wijken voor een bedrijfsgebouw. Ansichtkaart uit circa 1930.

47. Enkele honderden meters verderop passeerde de ABT met haar trams het in 1904 nieuw gebouwde klooster voor de Carmelites-sen aan de Halsterseweg 248-252. Fotograaf B. Wosyka legde rond 1920 de omgeving van het klooster aan de Halsterseweg 248-252 vast. Het klooster ligt achter de bomen in de achtergrond. De tram reed aan de westkant van de weg.

48. Enkele honderden meters verderop passeerde de ABT met haar trams het in 1904 nieuw gebouwde klooster voor de Carmelites-sen aan de Halsterseweg 248-252. Omdat de zusters van deze congregatie nooit of te nimmer het klooster mochten verlaten, zelfs niet bij sterfgevallen in de familie, terwijl familieleden slechts éénmaal bij hen op bezoek mochten komen, haalde de ABT hieruit amper of geen inkomsten. De tram reed aan de westkant van de weg.

49. Enkele honderden meters verderop passeerde de ABT met haar trams het in 1904 nieuw gebouwde klooster voor de Carmelites-sen aan de Halsterseweg 248-252. Omdat de zusters van deze congregatie nooit of te nimmer het klooster mochten verlaten, zelfs niet bij sterfgevallen in de familie, terwijl familieleden slechts éénmaal bij hen op bezoek mochten komen, haalde de ABT hieruit amper of geen inkomsten. De tram reed aan de westkant van de weg.

50. Gezicht op de achterzijde van het in 1904 nieuw gebouwde klooster voor de Carmelitessen, circa 1930. Overigens brak er in 1970 brand uit, waarna het gebouw onbewoonbaar werd verklaard en de zusters naar elders moesten verhuizen. Na jaren van leegstand werd het complex in 1976 gesloopt om plaats te maken voor een appartementencomplex. Ansichtkaart uit circa 1912.

51. Gezicht in zuidelijke richting op de Halsterseweg ten noorden van Bergen op Zoom. Links is een kruidenierswinkel gevestigd. Aan de westzijde van de weg rijden de trams van de ABT naar en van Halsteren en Tholen. Ansichtkaart uit circa 1930.

52. Gezicht in noordelijke richting op de Halsterseweg ten noorden van Bergen op Zoom. Aan de westzijde van de weg rijden de trams van de ABT naar en van Halsteren en Tholen. Ansichtkaart uit circa 1905.

53. Gezicht in zuidelijke richting op de Halsterseweg ten noorden van Bergen op Zoom. Aan de westzijde van de weg rijden de trams van de ABT naar en van Halsteren en Tholen. Ansichtkaart uit circa 1905.

54. Gezicht in noordelijke richting op de Halsterseweg nabij de Sint Antoniusmolen te Halsteren. Aan de westzijde van de weg rijden de trams van de ABT naar en van Halsteren en Tholen. Foto uit circa 1905.

55. Gezicht in noordelijke richting op de Halsterseweg nabij de Sint Antoniusmolen te Halsteren. Aan de westzijde ligt de tramweg van de ABT van Bergen op Zoom naar Halsteren en Tholen. Ansichtkaarten uit circa 1925.

56. Gezicht in noordwestelijke richting op de Halsterseweg nabij de Sint Antoniusmolen te Halsteren. Aan de westzijde, op de plek van de vroegere tramweg, rijdt een boer met zijn kar in zuidelijke richting. Ansichtkaarten uit circa 1950.

57. Kijkend in de Halsterseweg in noordwestelijke richting, ter hoogte van de Leeuwstraat (rechts, enkele honderden meters ten zuiden van de splitsing van de weg naar Tholen en Halsteren), reed tot 8 oktober 1934 de tram langs de winkel van Huijbregts. Foto uit circa 1940, collectie C. Jansen-Mouwen / West-Brabants Archief, Bergen op Zoom.

58. Waar de Dorpsstraat van Halsteren uitkwam op de Rijksweg van Breda via Roosendaal en Bergen op Zoom naar Tholen, sloot de ZNSM aan op de lijn van de 'Stoomtramweg-Maatschappij Antwerpen - Bergen - Tholen' (ABT), juist links buiten beeld. Het lokte Jacques van Tilburg in 1899 om in de splitsing van de wegen uit Bergen op Zoom naar Tholen (Rijksweg) en Halsteren, naast zijn al bestaande 'handel in granen en kunstmeststoffen', een café met de naam 'Station Vogelenzang' te beginnen. Hij verwierf ook het 'agentschap' voor de ZNSM om stukgoederen aan te nemen of te bestellen en was telefonisch bereikbaar onder het nummer 3. Het houten hok rechts in beeld is een huisje bij de plaatselijke weegbrug. Daarachter (rechts van de weg) liggen enkele zijsporen voor het goederenvervoer, tevens wisselplaats en eindpunt voor de ZNSM. Ansichtkaart uit circa 1925.

Het 'Station Vogelenzang' had een zodanige uitstraling op de bevolking van Halsteren dat de Dorpsstraat (weg van centrum naar het tramstation) niet alleen in plaatselijk spraakgebruik werd aangeduid als 'Stationsstraat', maar zelfs ook in kranten en schriftelijke stukken.

59. Een ansichtkaart, gemaakt vanaf de Rijksweg, laat het 'Station Vogelenzang' zien. Links ligt de tramweg van de 'Stoomtramweg-Maatschappij Antwerpen - Bergen - Tholen' (ABT) en rechts sluit de ZNSM met een fraaie slinger aan op de ABT. In de verte staan op het emplacement enkele rijtuigen van de ZNSM. Ansichtkaart uit circa 1915.

60. Nogmaals een plaatje van het 'Station Vogelenzang'. Links (buiten het beeld ) ligt de tramweg van de 'Stoomtramweg-Maat-schappij Antwerpen - Bergen - Tholen' (ABT) en rechts sluit de ZNSM met een fraaie slinger aan op de ABT (achter de rug van de fotograaf). In de verte staan op het emplacement enkele goederenwagens van de ZNSM. De draineerbuizenfabriek 'Vogelenzang & De Melanen' van Guillaume de Leeuw lag naast het emplacement aan de Dorpsstraat. Ansichtkaart uit circa 1915.

61 en 62. Nog in 1932, kort voor het doek viel voor alle tramwegmaatschappijen in Noord-Brabant, vond een reconstructie van de spiltsing bij het 'Station Vogelenzang' plaats. Voortaan kon de ZNSM met doorgaande goederenwagens rechtuit naar de Rijksweg van Bergen op Zoom naar Tholen rijden, dus zonder 'een fraaie slinger' te maken. Maar het was al te laat voor enig nut.

63. In latere jaren, vermoedelijk pas na de opheffing van de tramweg, maakte de fraaie serre uit de jaren twintig plaats voor een nieuw, eenvoudiger uitgevoerd exemplaar. Boven de serre bleef het ingebeitelde opschrift 'Station Vogelenzang' in de voorgevel van het pand vaag leesbaar onder de witte verf, maar vanaf de openbare weg had je meer aan het opschrift op de voorkant van de serre. Of het terras nog uitnodigend was, midden tussen de passerende auto's, mag je in twijfel trekken. De foto is gemaakt op 7 juni 1975 vanaf de oude Rijksweg tussen Bergen op Zoom en Tholen.

64. Terug naar 1932. Er zijn geen foto's of ansichtkaarten bekend van de ABT-tramweg langs de zuidwestzijde van de aloude Rijks-weg tussen Halsteren en Tholen, in tegenstelling tot de Dorpsstraat van Halsteren waar de ZNSM reed. Vandaar enkele andere plaatjes.

65. De vijf zwarte pijltjes op de topografische kaart uit circa 1940 verwijzen naar de plaats van het 'Station Vogelenzang' (boven, uiterst rechts), het kruispunt Tholenseweg / Nieuw Beijmoerseweg, de kazemat uit de Eerste Wereldoorlog aan de Boomdijk (boven, rechts van het midden), het pand op het adres Slikkenburg 33 (boven, links van het midden) en het café 'Het Veerhuis' van Doggen, kort vóór de latere brug over De Eendracht.

66. Gezicht in 1981 vanaf het kruispunt Tholenseweg / Nieuw Beijmoerseweg tussen Halsteren en Tholen, op de dorpsbebouwing met de torens van de beide kerken, links de vroegere R.K. kerk op de terp, nu in dienst als Martinuskerk bij de Nederlands Hervormden en rechts de R.K. Sint-Quirinuskerk, gebouwd in 1913. De foto is in juni 1981 gemaakt door Thom van Amsterdam.

67. Gezicht in 2021 vanaf de Boomdijk op Halsteren met de torens van de beide kerken, links de vroegere R.K. kerk op de terp, nu in dienst als Martinuskerk bij de Nederlands Hervormden en rechts de R.K. Sint-Quirinuskerk, gebouwd in 1913. De foto is op 21 juni 2022 gemaakt.

68. Eén van de vier betonnen kazematten uit 1916 aan de voet van de Boomdijk te Halsteren. De foto is op 21 juni 2022 gemaakt.

69. De vroegere bewoners van het oude (zij het verbouwde) pand Slikkenburg 33 hebben ongetwijfeld de stoomtram van de ABT aan zich voorbij zien rijden. De foto is op 21 juni 2022 gemaakt.

70. Gezicht op de in aanleg zijnde oprit naar de nieuwe brug over De Eendracht bij Tholen, circa 1927. Zowel de weg als de tramweg van de ABT werden in een geleidelijke stijging omhoog gebracht. Rechts staat het café 'Het Veerhuis' van de familie Doggen. Op de gevel werd reclame gemaakt voor 'Wijnen van Gebroeders Boer', 'Shell Benzine - Motorolie' en 'Chevrolet Automobielen Ph. Crusio, Bergen op Zoom' (aan de Antwerpsestraat). Links staat een automobiel met het kenteken M-28014 en rechts een wagen van melkhandelaar J.J.H. Mathyi, wonend in de gemeente Steenbergen en Kruisland. Hij bezat al sinds 1912 het kenteken N-1489, dat destijds gebonden was aan de eigenaar en niet aan het voertuig. Van 1906 tot in 1950 was er een provinciale registratie van autokentekens. In Zeeland begon dat met een K en in Gelderland met een M. In de verte ligt het dorp Halsteren.